Sosyal Bakım Nedir?

 

Kavramsal İçeriği

Sosyal bakım, günlük hayatta fiilî uygulama ve teorik-bilimsel araştırmalar açısından bakıma muhtaç insanların bakımını, psiko-sosyal temeller üzerine bina eden hizmetlerin bütünüdür.

· Yura und Walsh, bakım alanını “bütün insanî ihtiyaçları içine alan bir anlayışla bakımın sağlanması ve geliştirilmesi” olarak tanımlamaktadırlar.

· Yine çok kapsamlı bir yaklaşımla “Bakım Meslekleri İçin Alman Meslek Odası”, bakımı, şu şekilde tanımlamaktadır: “Bakım, hayat yardımıdır ve toplum için zarurî bir sosyal hizmettir. İster sağlıklı, isterse hasta olsun, bütün yaş gruplarıyla ilgilenir. Bakım, hayatî önem arz eden fizikî, psikolojik ve sosyal aktivitelerin ve fonksiyonların sağlanmasında, yeniden yerine getirilmesinde ve uyumunda yardımcı olmaktadır”.

· Tıbbî bir yaklaşımla bakımı, şu şekilde de ele almak mümkündür: “Hastanın bakımı, tıbbî hizmetin kalitesi açısından önemlidir. Hemşireler veya bakıcılar, sorumluluk şuuru içinde, konuya vakıf ve müstakil olarak hekimlerin direktiflerini uygularlar. Hastayı, dikkatli bir biçimde tâkip ederler, bakım ile ilgili gerekli tedbirleri ve uygulamaları kendi başlarına hayata geçirirler, zaruret durumunda anında hekime bilgi verirler. Hasta bakıcılığı hizmetleri sâyesinde hastalar, hissedilir bir biçimde şefkat ve ilginin yanında psikolojik destek de görürler”.

· Bakım, karşılıklı beşerî münasebetler çerçevesinde ortaya çıkan bir iletişim sürecidir. Bu süreçte iki kişi (bakan ve bakılan), ortak bir hedefe (bakım hedefine) ulaşmak için, bir arada bulunur.

Demek oluyor ki, bakım, mahiyet itibariyle bir münasebetin (diyalogun, iletişimin, etkileşimin) ortaya çıkmasını sağlayan sosyal bir süreçtir. Bu iletişim çerçevesinde bakıma muhtaç kişi ile uzman bakıcının görevi, ortaklaşa plânlanan ve geliştirilen bir hedefi, bakıma muhtaç kişi ile birlikte yine ortaklaşa gerçekleştirmektir.

 

Bir Bilim Dalı Olarak Sosyal Bakım

 

Teorik, metodik ve spesifik meslek ağırlıklı modelleriyle sosyal hizmetler, hemşirelik (Hasta, özürlü ve yaşlılara yönelik bakıcılık) ve tıp biliminden müteşekkil bir bilim dalıdır. Sosyal bakım biliminin ana teması, uygulamadaki bakım faaliyetlerinin ve hizmetlerinin psiko-sosyal çerçevede incelenmesinden ibarettir. Bu çalışmalar sayesinde, hayata geçirilen bakım hizmetlerinin muhatabına ve sosyal çevresine ne gibi olumlu-olumsuz etkiler yaptığı araştırılmaktadır. Bakım hizmetlerinde verimliliği yüksek seviyelere çıkarabilmek ve bakım görevini üstlenen bakım elemanlarının hizmet kalitesini artırabilmek için, sosyal bakım bilimi dalında sosyal bakım kalitesini artırmak maksadıyla geliştirilen “standart bakım modelleri”ne dönük araştırmalar yoğunluk kazanmaktadır. Bu çerçevede, sağlık meslek elemanlarıyla koordineli ve örgütlü bir çalışmanın sağlanmasını üstlenen “bakım yönetimi” disiplini de ortaya çıkmıştır. Batı dünyasında 1960’lı yıllardan beri “sosyal bakım bilimi” adı altında üniversitelerde ders verilmektedir. Almanya’da ise 1990’lı yıllardan itibaren özellikle meslek yüksek okullarda “bakım pedagojisi” ve “bakım yönetimi” dersleri verilmektedir.

Sosyal bakım, özellikle sosyal hizmetler ve sağlık alanında bakıma muhtaç kişilerin hayat kalitesini yükseltmek maksadıyla bakım hizmetlerine yönelik teorik ve pratik çözüm stratejileri üreten inter-disipliner bir bilim dalıdır. Bir bilim dalı olarak sosyal bakım, yeni bilgiler ve alternatif yöntemler sunmakla birlikte bir çok sosyal alana katma değer sağlayan bir etkinliğe de sahiptir. Batı’da sosyal bakım uzmanları, diğer bilim dallarına ait olan psiko-sosyal ve tıbbî bilgileri, kendi alanlarında en etkili bir biçimde kullanarak, tıbbî ve sosyal bakım hizmetlerinde etkili yöntemler geliştirebilmiş ve sosyal bakım mesleğinin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Örn. Sosyal bakım uzmanlarınca geliştirilen ve uygulanan standart ve talep odaklı bireysel bakım modelleri, sosyal hizmet üreten huzurevlerinin ve bakım merkezlerinin organizasyonunu iyileştirebilmiş ve bakım kalitesinin artmasına katkıda bulunmuştur.

 

Bir Bilim Dalı Olarak Sosyal Bakımın Tarihî Oluşumu ve Gelişimi

Bakım hizmetlerinde vazgeçilmez olarak ortaya çıkan bakım modelleri ve bunların temel esaslarını anlayabilmek için, sosyal ve tıbbî hizmetlerin bir kolu olan bakım hizmetlerinin ve programlarının tarihî oluşumunu ve gelişimini ortaya sermekte fayda vardır. Bakımı, sosyal ve tıbbî hizmetler süreci olarak ele alınması gerektiği yönündeki ilk düşünceler, ABD’de 1950’li yıllarda ortaya çıkmıştır.

Bakım alanında teorik boyutuyla da olsa yenilikçi görüşleri ile ün yapmışların arasında F.G. Abdellah, V. Henderson, D.E. Orem ve I.J. Orlando yer almıştır. Yura ve Walsh, 1967 yılında ilk kez bakım süreçleri ile ilgili geniş kapsamlı bir kitap yazmışlardır. Bu kitapta, bakım süreçlerinin önemini ve gerekliliğini ilk kez ortaya atanlar arasında H. Peplau (1952), L. Hall (1955), D. Johnson (1959) ve I.J. Orlando (1961) gibi bilim adamları zikredilmektedir.

Süreç teorisyenlerinin önemli isimlerinden olan Bayan Orlando ise, 1961 yılında "The Dynamic Nurse-Patient Relationship: Function, Process and Principles of Professional Nursing Practice" (Dinamik Bakıcı-Hasta İlişkisi: Profesyonel Bakım Uygulamasının İşlev, Süreç ve Esasları) isimli kitabını yazmıştır. Bayan Orlando bu kitabında, çok ayrıntılı bir biçimde bakım modellerinin ve süreçlerinin unsurlarını belirlemiş ve hastanın (bakım hizmetlerinden yararlananın) bakım sürecine dâhil edilmesinin önemini vurgulamıştır.

Bu dönemde, üzerinde yoğun olarak durulan fikir, bireysel bakım çerçevesinde gelişmekteydi. Değişik derece ve türde bakıma ihtiyaç duyan kişinin bakım süreçlerine dâhil edilmesi, ana kriterdi. İsmi geçen bakım teorisyenleri, sürekli olarak bakım hizmetlerine ihtiyaç duyan kişilerin durumlarını ve bunlara yönelik özel olarak tasarlanan bakım hizmetlerini tasvir etmekle, bakım sorununa parmak basmak istemişlerdi.

Bakım hizmetleri çerçevesinde özellikle şu sorulara cevap aranmıştır:

• Bakım nedir ?

• Kimlere sürekli olarak bakım hizmetleri sunulmalıdır ?

• Bakım hizmetlerinin etkisi veya faydası nedir ?

• Sağlık hizmetlerinde bakıcı uzmanın rolü nedir ?

• Bakım hizmetlerinde bakıcı aile fertlerinin durumu nedir ?

Batıda 40-50 yıl önce daha çok hastalar için dile getirilen bu sorular, bugün benzer bir şekilde yaşlılar ve özürlüler için de geçerlilik kazandığından, hâlen güncelliğini ve önemini korumaktadır.

II. Cihan Harbinden sonra Amerikan sağlık sisteminin hızla bir şekilde gelişmesi, bakım sektörünü de olumlu yönde etkilemiştir. Tıptaki tekâmulî değişim, yeni tedavi yöntemleri ve ilaçlar, kurumsal hasta bakıcılık sisteminin gelişmesini hızlandırmıştır. Hastalıkların tedavisine yönelik çalışmaların önemi ile birlikte sağlığın korunmasına yönelik tedbirler de artmıştır. Bütün bu gelişmeler, sağlık ve sosyal hizmetler alanında yeni mesleklerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Aynı dönemde, meslekî olarak bakım hizmetlerinin eğitimi de, yeni şartlara uygun bir biçimde reforme edilmiştir. Bakım hizmetleri, bir bilim ve meslek dalı olarak, birçok kolej ve üniversitede okutulur hâle getirilmiştir.

İngiltere’nin üniversitelerinde 1959’dan beri “sosyal bakım bilimi” bölümleri bulunmaktadır. Almanya’da ise 1960’lı yıllardan beri bakım, bir bilim dalı olarak meslek yüksek okullarında yer almaktadır. Son yıllarda ise üniversitelerde “bakım pedagojisi” ve “bakım yönetimi bilimi” adı altında alt şubeler dahî açılmıştır.

Hasta, özürlü veya yaşlılara yönelik bakım hizmetleri ile bilgileri bundan 20-30 sene önce daha çok tıp bilimlerinde oluşturulan modellerden elde etmek mümkün idi. O yıllarda müstakil bir bilim dalı olarak henüz kabul edilmediğinden, sosyal bakım, daha çok tıp bilimlerinin hâkimiyeti altında sınırlı bir şekilde gelişmekteydi. Bakım ile ilgili olarak elde edilen bilgiler de, tıp ağırlıklı terapoytik deneylerin sübjektif bir değerlendirmesi biçiminde ortaya çıkmaktaydı.

Birçok yönleriyle geleneğe ve sezgiye dayalı olarak elde edilen bakım bilgileri, metodik açıdan kendi içinde ahenkli kalamadığı gibi, sistemli ve geniş boyutlu bir yelpazeye de açılamamıştır. Uygulamalı hasta bakıcılığı anlayışı çerçevesinde sadece hastanın sağlık sorunlarına eğilmesi ve diğer sosyal bilim dallarını görmezlikten gelmesi neticesinde bakıcılık, tıp dünyası içinde bir bilim dalı olarak ortaya çıkamamıştır.

Bugün, psiko-sosyal boyutları ile ele alınan bakım hizmetleri, kendine has olarak geliştirdiği teorik, metodik ve uygulamalı modelleriyle, müstakil bir sosyal bilim dalı kimliğine kavuştuğu gibi, sosyal değişimin ve özellikle yaşlı nüfusun artmasıyla beraber sosyal hizmetler alanında önemli bir meslek hâline dönüşmüştür. Sosyal bakım bilimi, farklı sosyal kesimlere özel bakım hizmetlerinin uygulanmasına yönelik teorik ve pratik bilgiler sunarken, diğer bilim dallarında geçerlilik kazanmış (bakım sorunlarıyla yakın ilgisi olan) teoriler ve metotlardan da yararlanmaktadır. Bu yönüyle sosyal bakım bilimi, inter-disipliner bir bilim dalıdır.

Bakıma muhtaç insanların karmaşık ihtiyaçlarını karşılayabilmek ve kaliteli bakım hizmetleri sunabilmek için, bakım biliminin, başta sosyal hizmetler, tıp ve sosyal psikoloji olmak üzere diğer sosyal bilim dalları ile bütünleşmesi kaçınılmazdır.

Nasıl ki demografik değişimler, yaşlılığın kendi bilim alanını doğurup gerontoloji ve geriatri dallarının oluşmasına zemin hazırladıysa, bakım hizmetlerine artan talebin karşısında da sosyal bakım uzmanları; biyoloji, tıp, psikoloji ve değişik sosyal bilim dallarının bilgi ve tekniklerinden daha fazla yararlanma gereği duymuşlar ve sosyal bakım bilim kolunun oluşmasına katkıda bulunmuşlardır.

Sosyal bakım biliminin amacı, bakıma muhtaç insanların farklı ihtiyaç ve beklentilerine göre kaliteli bakım hizmetlerinin sunulmasını sağlayan teorik altyapının oluşmasını ve gelişmesini hızlandırmak ve uzman bakıcılar yetiştirmektir.

 

Uygulamalı Sosyal Bakım Hizmetleri:

Değişik sebeplerden dolayı bakıma muhtaç hâle gelmiş insanlara, bakım hizmetleri ile ilgili olarak sistemli/plânlı/organizeli bir biçimde yürütülen, bakıma muhtaç insanın bulunduğu mekâna göre kurumsal ve(ya) eve yönelik bütün destek ve yardımlardır. Sosyal bakım hizmetlerinin hedefi, kurumsallaşmış çağdaş bakım sistemi oluşturarak, gerek bakım yurtlarında, gerekse evde, profesyonel bakıcı uzmanların ve bakımı kolaylaştıran teknolojik araç-gereç yardımı ile bakım hizmetlerindeki kaliteyi artırmak ve aile fertlerinden oluşan bakıcıların yükünü hafifletmektir. Sistemli, rasyonel ve etkili sosyal bakım hizmetlerinin sağlanması, üç faktöre bağlıdır.

• Sosyal bakımın bir bilim ve meslek dalı olarak kabul edilmesi, eğitim müfredatlarına girmesi ve sosyal bakım uzmanlarının yetiştirilmesi.

• Evde ve kurumda yaşayan bakıma muhtaçlara profesyonel sosyal bakım hizmetlerinin sunumunu sağlayan bir sistemin oluşturulması.

• Bakıma muhtaçların sosyal koruma ve sosyal güvenlik kapsamına alınması.

 

Sosyal Bakım Hizmetlerinin Temel Fonksiyonları

Sosyal Bakımın niteliklerini ve özelliklerini, gerek teorik-kavramsal yaklaşımlar, gerekse uygulamalar açısından dört ana gruba bölmemiz mümkündür:

a) Sosyal Bakım, Temel ve Koruyucu (Rehabilite Edici) Bakım Hizmetleridir

Fizikî, psikolojik, aklî ve(ya) ruhî yönden kendi kendine yeterli olamayan ve dolayısıyla sürekli olarak başkalarının yardımına ve desteğine ihtiyaç duyan âciz insanlara standart bakım plânları çerçevesinde temel bakım hizmetlerinin verilmesi, sosyal bakım uygulamalarının ana işlevlerindendir. Kişiye yemek yedirmek, beden temizliği ve diş sağlığı ile ilgili girişimlerde bulunmak, tuvalet ihtiyacını giderebilmesi için kendisine yardımcı olmak, yatmasını ve kalkmasını sağlamak, evini temizlemek gibi faaliyetler, temel bakım hizmetler kapsamında yapılması gereken hizmetlerdir. Bunun yanında, tıbbî rehabilitasyon çalışmaları ile kişinin yeniden eski dinçliğine, sağlığına, bağımsızlığına kavuşturulması söz konusu değilse, mevcut durumunu korumak ve(ya) durumunun daha da kötüye gitmesini önlemek için aktif, yani koruyucu rehabilitasyon hizmetleri de sunulmaktadır. Tıbbî tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin etkinliği yetersiz kaldığından dolayı gereksiz olsa da bakıma muhtaç kişiye sürekli olarak psiko-sosyal ve manevî rehabilitasyon hizmetleri sunulmalıdır.

b) Sosyal Bakım, Hedefe Odaklı Hizmetlerdir

Sosyal bakım hizmetleri ile, bakıma muhtaç kişinin hayat kalitesinin korunması veya artırılması amaçlanmaktadır. Aktif ve kaliteli bakım hizmetleri, kişinin hareket edebilirliği, fizikî bağımsızlığı, sağlığı, kendi kendine yeterli olması, güçlüklerini yenebilmesi, yalnızlıktan kurtulması, toplumsal hayata katılımı, özgüveninin artırılması, psikolojik ve sosyal uyumlu olması, maddî ve manevî yönden tatmin edilmesi gibi alanlarda yoğunlaşmaktadır.

c) Sosyal Bakım, Bireysel İlişkileri Geliştiren Hizmetlerdir

Temel bakım hizmetleri ile birlikte, uygulayıcı (uzman bakıcı) ile bu hizmetlere ihtiyaç duyan kişiler arasında iletişimin dışında bireysel, şahsî ve samimî ilişkiler kurulmaktadır. İletişim ve ilişkiler, insanî güzelliklerle ve sosyal duyarlılıklarla pekiştirilmektedir. Bakıcı, bunun için, bakıma muhtaç kişiye, fizikî destek ve yardımın yanında yoğun ilgi, sevgi ve saygı göstermelidir. Kişiye yeterli zaman ayırmak, onu dinlemek, derdine ortak olmak, onunla beraber gülebilmek ve ağlayabilmek, onu anlamaya çalışmak, vakarını koruyarak münasebetleri geliştirmek, sosyal bakım uzmanının hasletleri ve görevleri olmalıdır.

d) Sosyal Bakım, Psiko-Sosyal Unsurlar Taşıyan Hizmetlerdir

Bakıma muhtaç kişilerde, özel durumlarından kaynaklanan bir çok psiko-sosyal sorun ortaya çıkabilmektedir. Bu sorunların çözümü, sadece temel bakım hizmetleri vermek sûretiyle giderilmesi mümkün değildir. Uzman bakıcılar, bundan dolayı kişinin biyografisine, şahsî özelliklerine, kişilik yapısına, iç ve dış potansiyellerine (güç kaynaklarına), istek ve arzularına uygun bir şekilde (tıpkı sosyal psikologlar, gerontologlar, sosyal hizmet uzmanları, sosyal pedagoglar veya sosyal çalışmacılar gibi) psiko-sosyal oryantasyon, rehberlik, yardım ve destekte bulanabilmelidirler. Sosyal bakım uzmanları, toplumsal hayattan uzaklaşma riski ile karşı karşıya olan veya manevî boşluklar içinde kıvranan bakıma muhtaç kişilerle etkin iletişim ve empati kurarak, onların gönül dünyalarına girmeli ve psiko-sosyal sorunlarının çözümünde aktif rol üstlenebilmelidirler.

Görüldüğü gibi, sosyal bakım kapsamında genelde bakıcı ile bakılan kişi arasında yoğun bir ilişki mevcuttur. Dolayısıyla sosyal bakımın baş aktörü, uygulayıcı bakıcılar olmaktadır. Bakıcılar, bu alanda eğitilmiş ve yetiştirilmiş profesyonel uzman bakıcılardan oluşabileceği gibi, amatör-gönüllü bakıcılardan da oluşabilmektedir. Genelde aile bireylerinden ortaya çıkan bakıcılar, bakım hizmetlerinin kurumsallaşmadığı toplumlarda bakım ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Bakıma muhtaç kişiler ise, hizmet gören taraf olarak, sosyal bakımın hedef sosyal kitlesidir.

 

Almanya’da Sosyal Bakım

Almanya’da sosyal bakım hizmetleri alanında en çok bilimsel çalışmalarda bulunan kişi Prof. Dr. Monika Krohwinkel’dir. 1941 yılında doğan Krohwinkel, Almanya’da ve İngiltere’de ebelik ve hasta bakıcılığı alanında meslekî eğitim gördü. 1984-1988 yıllarında Manchester üniversitesinde (Sosyal) Bakım Bilimi ve Pedagoji okudu. Almanya içinde ve dışında ebelik ve hasta bakıcılığı yaptı. Ayrıca, değişik bakım eğitim ve geliştirme merkezlerinde ve okullarında eğitmen olarak uygulamalı bakım, bakım bilimi, bakım yönetimi, bakım pedagojisi gibi dersler verdi.

Bir ara, “Agnes-Karll Hasta Bakıcılığı Meslek Yüksek Okulu”nda müdür yardımcısı olarak idarî görev üstlendi. 1988-1991 yıllarında “Apopleksi (Felç) Hastalarına Yönelik Bütünsel Bakım Süreci” Projesinin başkanlığını yürüttü. 1988 yılında Agnes-Karll Bakım Araştırma Enstitüsünü kurdu ve enstitünün araştırma şefi olarak çalıştı. Bakım bilimi alanında 1993 yılında profesör oldu.

Aynı yıl, yaşlı bakım sektöründe Monika Krohwinkel tarafından geliştirilen “13 Aktivite ve Hayatî Önem Arz Eden Tecrübeler Odaklı Bakım Modeli” (13 Aktivitaeten und Existentielle Erfahrungen des Lebens: AEDL), bakıma muhtaçlık kriterlerini çok detaylı olarak belirlemektedir. Bu model, özellikle Alman Bakım Sigortası Kanununun şekillenmesinde önemli katkıları olmuştur.

Uluslar arası çalışma gruplarıyla birlikte profesyonel bakım araştırmaları ve hizmetleri alanında danışmanlık ve eğitim hizmetleri verdi. 1993 yılından beri inter-disipliner etik komisyonu ve “Alman Bakım Biliminin ve Araştırmanın Teşviki Derneği”nin (Deutscher Vereins zur Förderung von Pflegewissenschaft und Pflegeforschung) üyesidir. Darmstadt Evangelik Meslek Yüksek Okulunun Bakım ve Sağlık Bilimleri Bölümünde öğretim üyesi olarak görev yaptıktan sonra buradan emekliliğe ayrılmıştır.

 

Türkiye’de Sosyal Bakım

Ülkemizde sosyal bakım, gerek teorik-bilimsel, gerekse uygulama yönleriyle sosyal (bakım) hizmetler alanında henüz gelişmemiştir. Sosyal siyaset ve sosyal güvenlik açısından bakım sigortası etrafında sosyal bakım bilimini bir doktora tezi olarak, gerek kavramsal açıdan, gerekse uygulamalar açısından Türk literatürüne 1997’de ilk defa kazandıran Ali Seyyar’dır. (“F. Almanya’da Bakıma Muhtaçların Sosyal Güvenliği”; İstanbul Üniversitesi; İktisat Fakültesi; Çalışma Ekonomisi Bölümü; Sosyal Bilimler Enstitüsü). Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi tarafından “Bakıma Muhtaçların Sosyal Güvenliği” ismi altında 1999 yılında kitap olarak bastırılmış ve konu, Sosyal Siyaset-Sosyal Güvenlik derslerinde ele alınmaktadır. Bakıma muhtaçlara, bir sosyal sistem içinde plânlı ve programlı bir biçimde profesyonel anlamda psiko-sosyal destekli bakım hizmetleri götürmek, sosyal yönüyle de hızlı bir gelişme sergilemesi gereken bir Türkiye için, ertelenmez ve vazgeçilmez bir unsurdur.

 

Uluslararası Bilim Camiasında Tanınmış Bakım Uzmanları Ve Teorisyenleri

a) Almanya’dan

Sabine Bartholomeyczik
Theo Dassen
Sabina DeGeest
Georges Christoffel Maria Evers
Liliane Juchli
Sylvia Käppeli
Monika Krohwinkel
Ian Needham
Doris Schaeffer
Ruth Schröck
Annemarie Kesselring

 

b) Diğer Ülkelerden

Virginia Henderson
Dorothy Johnson
Madeleine Leininger
Myra Levine
Florence Nightingale
Ida Jean Orlando
Martha Rogers
Nancy Roper
Callista Roy
Jean Watson

 

Bakım Araştırma Enstitüleri

Deutsches Institut für angewandte Pflegeforschung e.V., Köln

Institut für angewandte Pflegeforschung, Universität Bremen

Institut für Pflegewissenschaft, Universität Basel

Institut für Pflegewissenschaft, Universität Witten/Herdecke

Institut- für Pflege- und Gesundheitswissenschaft, Martin-Luther-Universität Halle-Wittenberg

Institut für Medizin-/Pflegepädagogik und Pflegewissenschaft, Charité-Universitätsmedizin Berlin

Abteilung für Pflegewissenschaften,TIROL UMIT- private Universität für Gesundheitswissenschaften,medizinische Informatik und Technik

Institut für Pflegewissenschaft, Universität Wien

 

Sosyal Bakım Mesleğinde Çalışacak Personele Yönelik Eğitim Programının Teorik İçeriği

(Avrupa’da Uygulanmakta Olan Bakım Eğitim Müfredatlarından Derlenmiştir)

 

1.) Bakıma Muhtaç Kişilerin Sosyal Bakımına İlişkin Teorik Temeller

Bakıma Muhtaçlık Olgusu
Bakıma Muhtaçlığa Yol Açan Faktörler
Özürlülük, Engellilik; Yaşlılık, Hastalık ve Bakıma Muhtaçlık İlişkisi
Bakım Modelleri ve Teorileri
Bakıma Muhtaçlık Dereceleri
Sağlığın Teşviki ve Koruyucu Hekimlik
Rehabilitasyon ve Türleri
Sosyal Hizmetler Kapsamında Bakım
Tıbbî Hizmetler Kapsamında Bakım
Manevî Hizmetler Kapsamında Bakım
Sosyal Bakım ve Türleri
Bakıma Muhtaç Kişinin Öz Geçmişi
Bakıma Muhtaç Kişinin Psiko-Sosyal Durumu
Bakıcı Aile Fertlerinin Psiko-Sosyal Durumu
Sosyal Bakım Hizmetlerinde Etik Kurallar
Ev İdaresi
İlk Yardım
Bakım Yönetimi ve Organizasyonu
Zaman Yönetimi
Çalışma Yöntemi
Öğrenme Teknikleri

 

2.) Bir Meslek Olarak Bakıcılık: Avantajları ve Sorunları

Bakıcı Mesleğinin Tarihçesi
Bakım Mesleğinin İlkeleri
Bakım Hizmetlerinin Profesyonelleştirilmesi
Bakım Elemanlarının Çalışma Alanları
Bakım Elemanlarının Sosyal Güvenlik Hakları
Bakım Alanında Sivil Toplum Kuruluşları
Bakım Meslek Odaları
Bakım Hizmetlerine Yakın Olan Diğer Mesleklerle İşbirliği
Mesleğe Has Sosyal Sorunlar
Bakım Hizmetlerinde Psikolojik Gerginlikler ve Stresle Mücadele
Bakıcının Sağlığı ve İş Güvenliği

 

3.) Bakım Kalitesinin Temini: Bakımın Planlanması, Uygulanması, Kaydı ve Değerlendirilmesi

Bakım Modellerinde Standartlar ve Kalite Türleri
Yapı Kalitesi
Süreç kalitesi
Sonuç kalitesi
Bakım Süreçleri
Gözlem, Görüşme ve Bakım Teşhisi
Bakım Hedeflerinin Belirlenmesi
Bakım Programının Belirlenmesi
Bakım Programının Uygulanması
Bakım Hizmetlerinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi
Bakım Programının Revizyonu
Bakım Planlamasının Sınırları
Bilgisayar Destekli Bakım Kayıtları

 

4.) Kişi ve Durum Odaklı Sosyal Bakım

Anatomi, Fizyoloji, Geriatri, Gerontoloji, Psikoloji, Eczacılık, Hijyeni, Beslenme, Hemşirelik Açısından Bakımın Önemi
Bakım Konusunda Kendi Kendine Yeterli Olabilmede Bakıma Muhtaç Kişiye Yardım ve Destek Hizmetleri
Koruyucu Hekimlik ve Rehabilitasyon Tedbirleriyle Destek Hizmetleri
Geronto-Psikiyatrik, Tıbbî ve Sosyal Rehabilitasyon Hizmetlerine Bakıma Muhtaç Kişinin Katılımını Sağlamak
Araç-Gereç ve Protezlerin Kullanımı
Aklî-Ruhî Rahatsızlık ve Engellilik Durumlarında Sosyal Bakım
Fizikî Rahatsızlık ve Engellilik Durumlarında Sosyal Bakım
Akut ve Kronik Hastalık Halinde Sosyal Bakım
Bulaşıcı Hastalık Halinde Sosyal Bakım
Birden Fazla Özürlü Olanlara Sosyal Bakım
Kronik Sancıların Varlığında Sosyal Bakım
Demans Hastası ve Geronto-Psikiyatrik Rahatsızlığı Olan Yaşlıların Sosyal Bakımı
Madde Bağımlısı Olanların Sosyal Bakımı
Ağır Derecede Hasta Olan Bakıma Muhtaç Kişilerin Sosyal Bakımı
Ölümcül Hastalığa Yakalanmış Kişilere Dönük Sosyal Bakım
Standart ve Bireysel Bakım Planları
Bakım Türleri ve Vakıa Yönetimi

 

5.) Manevî Bakım: Rehberlik, Danışma ve Sohbet

Dinde Maneviyatın Yeri ve Önemi
Dinde Ahiret İnancının Önemi
Ölüm Korkusuna Karşı Manevî Reçeteler
İletişim, Hitabet ve Dinleme Teknikleri
Bakıma Muhtaç Kişi İçin Manevî Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri
Bakıcı Aile Fertleri İçin Manevî Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri
Uzman Olmayan Bakıcılara Dönük Psiko-Sosyal ve Manevî Hizmetler
Manevî Destek ve Telkin Yöntemleri Kapsamında Motivasyon
Şifa-Sabır ve Musibetlere Karşı Mukavemet Duaları

 

6.) Tıbbî Teşhis, Bakım Teşhisi ve Sosyal Bakım Hizmetlerine Katılımın Sağlanması

Tıbbî Teşhis ve Hekimlerin Tavsiyesine Uymayı Sağlamak
Hekimlerle ve Sosyal Bakım Elemanlarıyla İşbirliği Sağlamak
Bakım Teşhisi ve Bakım Heyetinin Tavsiyelerine Uymayı Sağlamak
Rehabilitasyon Programlarına Uymayı sağlamak
Sosyal Bakım Hizmet Programlarına Uymayı Sağlamak

 

7.) Sosyal Bakım Hizmetlerinde Kişi ve Sosyal Çevre Faktörleri

Yaşlanma ve(ya) Sakatlanmanın Kişi ve Sosyal Çevre Üzerindeki Etkileri
İnter-kültürel İlişkiler ve Dinî İnançların Bakıma Muhtaçlığın Üzerindeki Etkiler
Bakıma Muhtaçlık Halinde Evde Yaşamak ve Günlük Hayat
Bakıma Muhtaçlıkta Aile ve Komşu Bağları ile Sosyal İlişkiler
Bakıma Muhtaçlıkta Cinsel Sorunlar
Evde Ortamında Uygun Bakım Hizmetleri Geliştirmek
Evde Beslenme ve Ev İdaresi
Ev Tadilatının Gereği
Sosyo-Kültürel Aktivitelerin Düzenlenmesi

 

8.) Sosyal Bakım Hizmetlerinin Kurumsal ve Hukukî Çerçevesi

Bakıma Muhtaç Kişilerin Sosyal Hakları
Sosyal Güvenlik Sistemi İçinde Bakım Güvence Sistemleri
Bakım Yönetmelikleri
Evde ve Kurumda Bakım Hizmetleri Sunan Kuruluşlarının Özellikleri
Bakım Yönetmeliklerinin İçeriği
Bakım İşletmeciliği
Bakım Muhasebesi